به گزارش روستانیوز به نقل از ایرنا، این روزها مقابله با پدیده شوم خشکسالی دغدغه بسیاری از کاشناسان، نهادهای مدنی و دولتمردان شده است به گونه ای دولت سیزدهم در همین زمینه طرح های علمی و کارشناسی شده بسیاری را در کشور مطرح و وارد فاز اجرا کرده است.
خراسان شمالی نیز که بختک خشکسالی ۸۵ درصد عرصه های آن را فرا گرفته از نگاه عدالت محور دولت دور نمانده و در یکسال اخیر مردم ۵۰ روستای این خطه با اجرایی شدن برخی از طرح های آبرسانی دولت با بی آبی خداحافظی کرده اند.
گرچه ۴۴ درصد از جمعیت خراسان شمالی در روستاها ساکن هستند و نوع توپوگرافی آن نیز دسترسی به منابع آب در این نقاط را با مشکل مواجه کرده است اما با تخصیص هشت هزار و ۱۵۰ میلیارد اعتبار در سفر استانی دولت برای تسریع در اجرای طرح های جهاد آبرسانی بی تردید نوید روزهای حیات بخشی را برای خروج کامل این خطه از بن بست بی آبی را می دهد.
کاهش میزان بارندگی و آبگیری سدها
بنا به اعلام متولیان و مسوولان خراسان شمالی؛ کاهش بارش ها در سال آبی قبل نیز کاهش ۴۵ درصدی میزان آبگیری سدها و افت ۵۵ سانتی متری سطح آب منابع زیرزمینی استان را در پی داشت.
اما بختک خشکسالی در روستاها نمود بیشتری یافته است و ۸۳۷ روستای دارای سکنه در خراسان شمالی وجود دارد که تقریبا ۹۶ درصد آنها با جمعیت ۳۵۰ هزار نفر زیر پوشش خدمات شرکت آب و فاضلاب استان هستند تامین آب شرب این روستاها از خواسته ها و مطالبات مردم است.
کارشناسان به این امر نیز اذعان دارند که با توجه به این که در سال های خشکسالی، برداشت آب شرب به ویژه در مناطق روستایی بیشتر است این مناطق با کاهش و خشکیدن آب رودها و چشمه ها مواجه و روستاییان به ناچار از شبکه آبرسانی برای آبیاری زمین و شرب دام استفاده می کنند و همین امر فشار بر روی شبکه آب شرب را بیشتر می کند.
با نگاهی به آمارها می توان دریافت که متوسط بارندگی درازمدت در استان خراسان شمالی ۲۶۷ میلیمتر است که حجمی معادل هفت میلیارد و ۵۹۱ میلیون مترمکعب می شود و از کل حجم بارش دریافتی، ۸۶ درصد معادل ۶ میلیارد و ۵۲۹ میلیون متر مکعب آن به دلیل تبخیر و تعریق از دسترس خارج شده و تنها یک میلیارد و ۶۲ میلیون متر مکعب آب تجدید شونده را می توان در اختیار گرفت که برابر استانداردهای مصوب شورای عالی ۷۵ درصد آن باید مورد استفاده قرار گیرد.
از دیگر سو افت منابع آب در دشت‌های خراسان شمالی بیش از ۵۰ سانتی متر برآورده شده است، به طوری که هشت دشت استان ممنوعه و ممنوعه بحرانی است و سه دشت آزاد نیز ظرفیت های لازم را برای برداشت آب ندارند و اینک ۵۰ درصد کشتزارهای آبی و باغی استان با تنش آبی مواجه است که این وضعیت به علت کاهش بارندگی ها ایجاد شده و خشک شدن منابع آب و استمرار خشکسالی ها ست و هم چنین به طور میانگین فقط ۳۰ درصد از حجم مخزن سد شیرین دره در مانه و سملقان، ۱۶ درصد از سد بارزوی شیروان و ۱۰ درصد حجم سد بیدواز اسفراین پر است.
برطرف شدن تنش آبی در ۵۰ روستا
به گفته کارشناسان آب و فاضلاب، منابع تامین آب خراسان شمالی شامل، سدها، چاه ها، چشمه ها، قنات ها و آب های جاری است و بر این اساس پارسال بیش از ۶۴ میلیون و ۳۵۰ متر مکعب آب شرب استحصال و بین مشترکان توزیع شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۱۰ درصد رشد یافت.
برآیند همه این موارد نشان می دهد که اکنون استان خراسان شمالی دچار تنش آبی است و اگر این تنش استمرار داشته باشد به علت نبود بارش ها به بحران منتهی خواهد شد و اما اقداماتی که در یک سال اخیر انجام شد خبر از کاهش شمار روستاهای دارای تنش آبی و روستاهایی که با تانکر آب رسانی می شدند، می دهد که نوید بخش روزهایی بهتر برای استان است.
که در ک سا
با توجه به اعلام شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی در سال گذشته ۱۱ شهر و ۲۳۸ روستا دارای تنش آبی بودند و به ۹۳ روستا نیز با تانکر آب رسانی می شد که امسال با اجرای طرح های آبرسانی در دولت سیزدهم این ارقام روندی کاهشی دارد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی در این رابطه گفت: تنش آبی در ۵۰ روستای استان با اجرای طرح های آبرسانی در سال جاری برطرف و ۱۵ هزار نفر جمعیت از نعمت آب شرب پایدار بهره‌مند شدند.
رضا نعیمی اظهار داشت: حدود ۷۰ میلیارد تومان طرح های آبرسانی روستایی دولت سیزدهم در جهت تامین آب پایدار در این استان به بهره‌برداری رسید که این طرح ها در رفع تنش آبی در روستاها موثر واقع شد و اجرای این طرح ها علاوه بر رفع تنش آبی در ۵۰ روستا، شمار روستاهایی که با تانکر آبرسانی می شد را نیز از ۹۰ به ۷۳ روستا کاهش کاهش داد.
وی سهم شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی از اعتبارات سفر ریاست جمهوری به استان را ۸۱۵ میلیارد تومان اعلام کرد و از ابلاغ مصوبات سفر ریاست جمهوری به این شرکت خبر داد.
وی گفت: از این مبلغ ۳۵۰ میلیارد تومان برای اجرای طرح های فاضلاب و ۴۶۵ میلیارد تومان برای طرح های آبرسانی اختصاص یافته است.
مدیرعامل شرکت آبفای استان در خصوص طرح های آبرسانی افزود: برای تکمیل مجتمع های آبرسانی روستایی استان در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، مبلغ ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار توسط وزارت نیرو از محل اعتبارات محرومیت زدایی در نظر گرفته شده که باید اختصاص یابد.
نعیمی خاطرنشان کرد: ۶۵ میلیارد تومان برای اجرای طرح‌های کوچک تامین آب از محل اعتبارات استانی طی سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ و ۱۰۰ میلیارد تومان نیز برای تکمیل مخازن و تجهیز چاه‌های حفر شده در سطح استان اختصاص یافته که به ترتیب مبلغ ۷۰ میلیارد تومان توسط وزارت نیرو و مبلغ ۳۰ میلیارد تومان توسط سازمان برنامه و بودجه کشور طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ اختصاص خواهد یافت.
وی منابع تامین آب استان را شامل ۳۷۶ حلقه چاه، ۱۷۸ دهنه چشمه، ۱۱ قنات و سه سد بیان کرد و گفت: در ۲ سال گذشته بارش های این خطه از شمالشرق کشور به کمترین میزان خود در ۵۰ سال اخیر رسید و کاهش بارندگی ها منجر به افت منابع آب های سطحی و زیرزمینی شد به طوری که بسیاری از چشمه ها و چاه ها خشک و یا دچار کاهش آبدهی شدند.
وی ادامه داد: کمبود بارندگی موجب کاهش سطح سدهای بارزو و شیرین دره شد به طوری که در ابتدای تابستان سد بارزو نتوانست آب شرب شیروان را تامین کند و و سطح آب در سد شیرین دره به حداقل ممکن رسید.
رفع تنش آبی ۱۰۷ روستا در دستور کار
نعیمی در مورد طرح های آبرسانی روستایی که در سال جاری در حال اجراست و یا قرار داد اجرای آن منعقد شده است گفت: چهار مجتمع آبرسانی در استان بر اساس تفاهم نامه با قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) در استان احداث می شود و این طرح ۱۰۷ روستا با جمعیتی بالغ بر ۸۰ هزار نفر را پوشش می دهد و مشکل تنش آبی در این روستاها را برطرف خواهد شد.
۱۰۷ روستا با جمعیتی بالغ بر ۸۰ هزار نفر را پوشش می دهد و مشکل تنش آبی در این روستاها را برطرف خواهد شد.
وی افزود: تفاهم نامه دیگری برای مجتمع آبرسانی با استفاده از ظرفیت خیران و با کمک قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه امضاء شده است و با اجرای این طرح تنش آبی در ۴۷ روستا برطرف می شود.
وی از تکمیل طرح انتقال آب سد شیرین دره به رینگ شمالی شهر بجنورد در هفته دولت امسال نیز خبر داد و افزود: طرح انتقال آب سد شیرین دره به رینگ شمالی شهر بجنورد با اعتباری بالغ بر ۶۸ میلیارد تومان تکمیل و به بهره برداری رسید.
وی گفت: طی سال‌های ۹۳ تا ۹۸ شرکت آب منطقه ای ۶.۶ کیلومتر از این خط را اجرا نمود و مابقی آن که ۲۲.۵ کیلومتر بوده (حد فاصل حوضچه انشعاب لوله سازه ۷۰۰ تا مخزن ۱۰ هزار متر مکعبی آهکی) از سال ۹۹ تا ۱۴۰۰ اجرا شد و همزمان با هفته دولت سال جاری بطور رسمی به بهره برداری رسید و عملیات اجرایی فاز دوم این طرح (رینگ شمالی) با اعتباری بالغ بر ۶۸ میلیارد تومان اعتبار که ۲۴ میلیارد تومان آن از محل اعتبارات سفر پر خیر و برکت مقام معظم رهبری به استان است، تکمیل شد.
وی اهداف اصلی از اجرای این پروژه را عدالت در توزیع آب، انتقال آب از محدوده غرب به شرق شهر بجنورد به منظور توزیع مناسب در زون بندی، تامین آب شهرک گلستان و روستاهای علی آباد، باغچق، پسرکانلو، لنگر، کلاته محمدعلی پهلوان و آذرسا در حاشیه شهر بجنورد و تکمیل تعهد شرکت آب و فاضلاب استان در پروژه سفر مقام معظم رهبری عنوان کرد.
جهش روبه جلوی طرح های آبرسانی با ۸۱۵ میلیارد تومان
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان شمالی نیز در این مورد گفت: ۸۱۵ میلیارد تومان از اعتبارات سفر رییس جمهور به استان مشکلات بخش آب و فاضلاب را برطرف و سرعت اجرای طرح های این حوزه را چند برابر می‌کند.
مهدی رشیدی اظهارداشت: خشکسالی استان در ۵۰ سال اخیر بی سابقه بود به گونه ای که سال گذشته حدود ۲۵۰ میلیارد تومان برای طرح های آبرسانی اعتبار هزینه شد و در سفر رییس جمهور نیز حدود سه هزار میلیارد تومان به تامین آب در بخش های مختلف استان اختصاص یافت.
وی افزود: با این اعتبارات در حوزه آبرسانی و تامین آب برای بخش های مختلف استان حرکتی رو به جلو را شاهد خواهید بود و مشکل تنش آب در شهرها و روستاها نیز تا حد زیادی رفع خواهد.
خراسان شمالی در منطقه خشک و نیمه خشک ایران قرار گرفته است که علاوه بر این موضوع در دهه های اخیر وقوع پدیده تغییر اقلیم، یکی از عوامل تاثیرگذار بر منابع آبی این استان بوده است.
این استان دارای ۲ شبکه رودخانه ای است، رودخانه اترک و سرشاخه های متعدد آن در ناحیه شمالی استان که بخش اعظم استان را دربرمی گیرد و بخش جنوبی استان، که جزو حوضه آبریزی کویر مرکزی محسوب می شود از شبکه رودخانه ای و جریان آبی محدودی برخوردار است.
رژیم رودخانه های استان برفی – بارانی است به این معنی که بخشی از جریان پایه آنها به خصوص در طول فصل بهار از ذوب برف تامین می شود و بخش عمده ای از جریان رودخانه ها مربوط به چشمه ها است که در سطح حوضه به ویژه در ارتفاعات و دامنه ها وجود داشته و موجب بالا رفتن ضریب جریان می شود. مقایسه حجم آب عبوری در طی بازه های تعیین شده بیانگر کاهش آورد رودخانه ها به صورت متوسط ۱۵ درصد در هر دوره است که این تغییرات الگوی بارشی از برف به باران، گرم شدن استان، افزایش مصرف، کاهش تدریجی آبدهی چشمه ها ناشی از افت سطح آب های زیرزمینی در سرشاخه رودخانه ها است.
خراسان شمالی ۴۳۳ هزار هکتار عرصه کشاورزی و باغی دارد و کشاورزی و دامپروری از پیشران های اقتصادی این خطه محسوب می شوند.
شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی بیش از ۲۰۰ هزار مشترک آب در شهرها، ۱۲۱ هزار مشترک آب در روستاها و ۶۰ هزار مشترک فاضلاب دارد.
این استان شمالشرق ایران دارای ۸۶۳ هزار نفر جمعیت است که ۴۴درصد آن ها در روستاها زندگی می کنند.